SGK ECZANE DAVALARI - A Hukuk & Danışmanlık

SGK’nın Eczanelere Uyguladığı Cezalar ve Yargı Denetimi: Emsal Yargıtay Kararları Işığında Değerlendirme

Giriş: SGK – Eczane İlişkisi ve Denetim Süreci

Türkiye’de sağlık hizmetlerinin önemli bir bileşeni olan eczaneler, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ile sözleşme imzalayarak vatandaşlara ilaç temininde bulunurlar. Bu sözleşmeler, özellikle “Beşeri İlaçların Fiyatlandırılması Hakkında Tebliğ”, “Sağlık Uygulama Tebliği (SUT)” ve “SGK – Eczane Protokolleri” ile düzenlenir.

SGK, eczaneleri bu sözleşmeler kapsamında düzenli olarak denetler. Denetimler sonucunda protokole aykırı davranışlar tespit edilirse, SGK çeşitli yaptırımlar uygulayabilir. Bu yaptırımlar; para cezaları, iskonto kesintileri, sözleşmenin askıya alınması ya da sözleşmenin feshi gibi sonuçlara yol açabilir.

Ancak, SGK’nın uyguladığı cezalar idari nitelik taşıdığı için yargı denetimine tabidir. Eczaneler, verilen cezaların hukuka aykırı olduğunu düşündüklerinde, SGK aleyhine dava açarak iptalini talep edebilirler. Bu noktada usul güvenceleri, kanıt yükü, orantılılık ilkesi gibi anayasal ve idari yargı ilkeleri devreye girer.

SGK Cezalarına Karşı Açılan Davalarda Öne Çıkan Hukuki İlkeler

Yargıtay ve idare mahkemelerinin kararlarına göre, SGK’nın eczanelere uyguladığı cezaların hukuka uygun kabul edilebilmesi için şu şartların sağlanması gerekir:

Savunma Hakkı: Cezai işlem uygulanmadan önce eczaneye savunma hakkı verilmelidir.
Delil Unsuru: Kurum zararının varlığı ve eczanenin kusuru somut, açık ve net delillerle ispatlanmalıdır.
Orantılılık İlkesi: Uygulanan yaptırım, ihlalin niteliği ile orantılı olmalıdır.
Sözleşme Hükümlerinin Açıklığı: Ceza dayanağı olan protokol veya tebliğ hükümlerinin yoruma açık değil, açık ve net olması gerekir.
Usulüne Uygun Tebligat: Ceza tebligatlarının süresi içinde, yazılı ve belgeli şekilde yapılması zorunludur.

Bu çerçevede Yargıtay’ın emsal kararlarında eczanelerin lehine iptal hükümleri yer almıştır.

Emsal Yargıtay Kararları

🔹 1. Yargıtay 10. Hukuk Dairesi – 2021/4249 E., 2021/6305 K.

Konu: SGK tarafından savunma alınmadan verilen para cezası
Olay: Eczane hakkında yapılan denetim sonrası SGK, doğrudan cezai işlem tesis etti. Eczaneye yazılı savunma hakkı tanınmadan kesilen para cezası dava konusu oldu.
Karar:
Yargıtay, savunma hakkının Anayasal bir güvence olduğunu vurgulayarak, savunma alınmadan uygulanan cezanın hukuka aykırı olduğunu belirtti.
Sonuç: Cezanın iptaline karar verildi.

📌 Not: Bu karar, idarenin cezai işlem tesis ederken usul hükümlerine bağlı kalma zorunluluğunu ortaya koymaktadır.

🔹 2. Yargıtay 10. Hukuk Dairesi – 2019/8899 E., 2020/2109 K.

Konu: SGK’nın zarar tahsiline ilişkin davası
Olay: SGK, bazı ilaçların hasta adına fazla fatura edildiğini öne sürerek oluştuğunu iddia ettiği kurum zararını eczaneden talep etti.
Karar:
Yargıtay, SGK’nın zarar miktarını yalnızca “inceleme raporuna” dayanarak talep etmesini yetersiz buldu. Zararın somut belgelerle ispatı gerektiği belirtildi.
Sonuç: Eczane lehine karar verildi, SGK talebi reddedildi.

📌 Not: Kurum zararlarının belgelendirilmesinde, rapor dışında objektif delil aranması gerektiği açıkça vurgulanmıştır.

🔹 3. Yargıtay 10. Hukuk Dairesi – 2018/2247 E., 2018/6370 K.

Konu: Eczane sözleşmesinin feshi
Olay: SGK, protokole aykırılık gerekçesiyle eczane sözleşmesini tek taraflı feshetti.
Karar:
Yargıtay, protokol hükmünün yorum farklılıklarına açık olduğunu ve eczanenin kasıtlı ihlalinin somut olarak ortaya konmadığını belirtti.
Sonuç: Fesih işleminin iptaline karar verildi.

📌 Not: Bu karar, SGK’nın yaptırımlarında “kasıt”, “ihmal” ve “açıklık” kriterlerinin değerlendirilmesinin zorunlu olduğunu göstermektedir.

SGK Eczane Cezaları ve Hukuki Süreçler: Eczacıların Bilmesi Gerekenler

Eczacılar, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ile akdettikleri protokoller çerçevesinde sağlık hizmeti sunan önemli paydaşlardır. Bu protokoller, eczanelerden ilaç ve tıbbi malzeme teminine ilişkin usul ve esasları, karşılıklı hak ve yükümlülükleri belirler. Ancak zaman zaman, bu protokol hükümlerine aykırılık teşkil eden durumlar ortaya çıkabilmekte ve eczacılar için ciddi SGK eczane cezaları ile karşılaşma riski doğabilmektedir. Bu yazımızda, SGK eczane cezalarının dayanaklarını, uygulanan cezai şartları, eczacıların savunma haklarını ve bu konudaki güncel Yargıtay kararlarını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

SGK Eczane Protokolleri ve Cezai Şartlar

Sosyal Güvenlik Kurumu Kapsamındaki Kişilerin Türk Eczacıları Birliği Üyesi Eczanelerden İlaç Teminine İlişkin Protokol, SGK ile Türkiye Eczacılar Birliği arasında imzalanan ve eczanelerin yükümlülüklerini düzenleyen temel belgedir. 2016 yılı Protokolü, bu ilişkinin hukuki çerçevesini oluşturur. Protokolün “Sözleşmenin Feshi ve Cezai Şartlar” başlıklı 5. maddesi, sözleşmeye aykırı davranışlar karşısında SGK tarafından eczaneye uygulanacak yaptırımları belirler. Bu yaptırımlar arasında uyarı, para cezaları ve sözleşmenin feshi yer almaktadır.

Eczacıların dikkat etmesi gereken önemli SGK kesinti ve cezai şart uygulama nedenlerinden bazıları şunlardır:

İlaç Temini İhlalleri: Reçetede yazılı ilacın eczanede bulunmasına rağmen hastaya verilmemesi, reçete veya hasta seçimi yapılması, reçete sahibine ilacın bedeli karşılığında satılması gibi durumlar.
İmza Sahteciliği: E-reçeteler hariç olmak üzere, reçetelerdeki ilaç teslimatına ilişkin imzaların hastaya veya ilacı alana ait olmadığının tespiti. Bu durum, SGK kesinti davası sürecinde sıkça karşılaşılan bir ihlaldir.
Feshedilmiş Sözleşmeli Eczane Reçetelerinin Faturalandırılması: Sözleşmesi feshedilmiş bir eczacıya ait reçetelerin başka bir eczacı tarafından SGK’ya fatura edilmesi.
Farmasötik Eşdeğer Olmayan İlaç Verilmesi: Reçetede yazılı ilaç yerine farmasötik eşdeğer olmayan bir ilacın verilmesi.
Teslim Edilmeyen İlaçların Faturalandırılması: Reçete sahibi veya ilacı alan kişiye teslim edilmeyen ilaçlara ait reçetelerin Kuruma fatura edilmesi.
Katılım Paylarının Tahsil Edilmemesi/İade Edilmesi: İlaç katılım payları, poliklinik muayene katılım payları veya eşdeğer ilaç fiyat farklarının tahsil edilmemesi veya hastaya iade edilmesi.
Sahte Belge/Küpür Faturalandırılması: Resmi/özel sağlık kurum ve kuruluşlarına ait ilaç kupürlerinin veya bedeli daha önce ödenmiş reçetelere ait kupürlerin Kuruma fatura edilmesi, sahte ilaç fiyat kupürü/sahte karekod, sahte reçete veya sahte rapor fatura edilmesi.
Tahrifat Yapılması: Reçetede veya ekinde bulunması gereken belgelerde tahrifat yapılması ve Kurum zararı oluşması.
Provizyon Sistemine Gerçeğe Aykırı Kayıt: Provizyon sistemine gerçeğe aykırı reçete kaydı yapılarak Kuruma fatura edilmesi.
Muvazaalı Faaliyet ve Bağış/Hediye: Eczanenin muvazaalı olarak faaliyet göstermesi veya Kuruma bağlı vakıf, dernek gibi kuruluşlara bağış/hediye yapılması.
Adres Değişikliği/Devir Bildiriminin Yapılmaması: Adres değişikliği ve devir bildirimlerinin süresi içerisinde yapılmaması.
Reçete Giriş-Silme İhlalleri: Muayene katılım payı tahsil etmemek, hastanın ilaç almasını engellemek, hastanın rızası dışında devam reçetesi girmek veya ilaç veriliş sürelerini ihlal etmek amacıyla reçete girilip silinmesi.

Eczacının Savunma Hakkı ve İtiraz Süreçleri

Eczacılara uygulanan cezalara karşı belirli bir savunma hakkı tanınmıştır. Cezanın tebliğinden itibaren 15 gün içinde yazılı savunma istenir. Eczacının talebi halinde, soruşturmanın gizliliğine riayet edilerek ilgili bilgi ve belgelerin örnekleri eczacıya verilir. Süresi içinde savunma verilmemesi halinde Kurum işlemlere devam edebilir. İncelemeler ve soruşturmalar genellikle Kurum Müfettişleri tarafından yürütülür.

Sözleşme feshi, uyarı ve cezai şartlara yapılacak itirazlar, “Eczanelerin Sözleşmeden Kaynaklı Yaptırımlara İlişkin İtirazlarının Değerlendirilmesine İlişkin Usul Ve Esaslar” doğrultusunda değerlendirilir. Müfettiş raporlarına yapılacak itirazlar, Kurum taşra teşkilatı tarafından incelenir ve uygun bulunması halinde Genel Sağlık Sigortası Genel Müdürlüğüne iletilir.

SGK Kesinti Davası ve Emsal Yargıtay Kararları

Eczacılar, kendilerine uygulanan cezai şartlara ve fesih işlemlerine karşı yargı yoluna başvurma hakkına sahiptir. SGK kesinti davası olarak bilinen bu süreçte, yapılan işlemin hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek fesih işleminin ve para cezalarının iptali ile muarazanın giderilmesi mahkemeden talep edilir.

Yukarıda sunulan Yargıtay kararı, eczacıların maruz kaldığı SGK eczane davası süreçlerine ilişkin önemli bir emsal teşkil etmektedir. Kararda, eczacının kuruma fatura ettiği reçetelerde imza sahteciliği ve hasta yönlendirme iddialarıyla ilgili olarak uygulanan cezai şart ve sözleşme feshi işlemleri yargı denetimine tabi tutulmuştur.

Yargıtay, özellikle 2016 Protokolü’nün yürürlüğe girmesiyle birlikte önceki protokollerde yer alan bazı cezai şartların kaldırıldığını veya hükümlerinin değiştiğini vurgulamıştır. Yargıtay’ın bu kararı, yargılama aşamasında güncel protokol hükümlerinin dikkate alınması gerektiğini ve lehe olan düzenlemelerin eczacı lehine yorumlanabileceğini göstermektedir. Bu durum, SGK kesinti davası açmayı düşünen eczacılar için umut verici bir gelişmedir.

Yargıtay 10. Hukuk Dairesi’nin E. 2015/15779, K. 2017/4728 sayılı ve 29.05.2017 tarihli Kararı gibi emsal kararlar, eczacıların hak arama süreçlerinde önemli bir referans noktasıdır. Bu kararlar, mahkemelerin, idari işlemlere karşı eczacının savunma hakkını ve güncel mevzuatın geriye yürürlülük prensibini göz önünde bulundurduğunu ortaya koymaktadır.

Hukuki Destek Neden Önemlidir?

Yukarıda bahsedilen tüm bu süreçler, oldukça karmaşık hukuki bilgi ve deneyim gerektirmektedir. SGK’nın uyguladığı cezai şartlara itiraz ve SGK kesinti davası açma süreçlerinde, alanında uzman bir avukattan hukuki destek almak, eczacıların haklarını etkin bir şekilde savunmaları ve olası mağduriyetlerin önüne geçmeleri açısından büyük önem taşımaktadır. Protokol hükümleri, mevzuat değişiklikleri ve emsal yargı kararlarının doğru bir şekilde yorumlanması, davanın seyrini doğrudan etkileyecektir.

Sonuç ve Değerlendirme

SGK’nın eczanelere uyguladığı cezalar, çoğu zaman idari teamüller doğrultusunda yürütülse de, bu cezaların hukuki açıdan dayanağı ve şekli işlem güvenceleri ciddi önem taşır. Eczacılar açısından, kendilerine uygulanan cezaların içeriğini ve gerekçesini dikkatle incelemeleri; gerekiyorsa iptal davası açmaları en doğal haktır.

Özellikle yukarıda yer verilen Yargıtay kararları, eczanelerin haklarını nasıl arayabileceklerine dair yol gösterici niteliktedir. Daha detaylı bilgi için Hukuk Ofisimizle iletişime geçebilirsiniz.