1. Tüketici Kredisi Sözleşmesi Nedir?
Tüketici kredisi sözleşmesi; kredi verenin, tüketiciye belirli veya belirsiz bir süreyle nakit kredi kullandırmasını öngören bir sözleşmedir. Bu sözleşme, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 22. maddesi ile Tüketici Kredisi Sözleşmeleri Yönetmeliği çerçevesinde düzenlenmiştir. Genellikle taşıt, ihtiyaç veya konut gibi farklı ihtiyaçlara yönelik olarak sunulan bu krediler, tüketicinin finansman ihtiyacını karşılamayı amaçlar.
2. Sözleşmenin Kurulma Süreci
Tüketici kredisi sözleşmeleri, yazılı olarak yapılabileceği gibi mesafeli yollarla da (örneğin internet, mobil uygulamalar veya telefon aracılığıyla) kurulabilir. Sözleşmenin geçerlilik kazanabilmesi için, tüketicinin yazılı onayı ya da elektronik ortamda açık rızası alınmalıdır. Tüketici, imzası veya onayı olmadan krediye dair herhangi bir ödeme yapmak zorunda bırakılamaz.
3. Ön Bilgilendirme Yükümlülüğü
Kredi veren kuruluşlar, sözleşmeden önce tüketiciye “tüketici kredisi bilgi formu”nu sunmak zorundadır. Bu formda; kredinin toplam maliyeti, faiz oranı, yıllık maliyet oranı, taksit tutarı, vade süresi, toplam geri ödeme tutarı, ödeme planı ve varsa diğer mali yükümlülükler açık ve anlaşılır bir şekilde yer almalıdır. Bu bilgilendirme, tüketicinin bilinçli bir karar vermesini sağlamak amacıyla sözleşmeden önce ve makul bir süre içinde yapılmalıdır.
4. Sigorta Şartı ve Serbestisi
Tüketici, kredi kullanımı sırasında sigorta yaptırmak zorunda değildir. Sigortasız kredi alternatifi açıkça sunulmalıdır. Eğer kredi veren, sigorta yaptırmayı zorunlu koşul olarak sunuyorsa ve bu durum tüketiciye açık şekilde belirtilmemişse, tüketici bu uygulamaya karşı hak iddia edebilir. Yargı kararlarına göre, zorunlu olmadığı hâlde sigorta yaptırılması tüketici aleyhine haksız bir şarttır ve bu durumda tüketiciye ödenen primin iadesi sağlanabilir.
5. Yan Finansal Ürün ve Hizmetler
Tüketici kredisi, başka bir finansal ürün veya hizmetin (örneğin kredi kartı, hayat sigortası, ferdi kaza sigortası) alınması koşuluyla sunulamaz. Bu tür bir bağlama şartı, tüketici açısından hukuken geçersizdir. Tüketici, yalnızca ihtiyaç duyduğu ürünü tercih edebilir ve ek ürünlerin alınması konusunda zorlanamaz. Aksi durumda sözleşmenin ilgili hükümleri geçersiz sayılır.
6. Ücret ve Masrafların Açıklığı
Kredi kapsamında tahsil edilen her türlü ücret, masraf, komisyon veya diğer maliyetler ancak tüketiciye önceden açıkça bildirildiği ve onayı alındığı takdirde geçerli olur. Bu ücretler arasında kredi tahsis ücreti, hesap işletim ücreti, belge gönderim bedeli gibi kalemler bulunabilir. Alınan tüm ücretler, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından belirlenen sınırlar dâhilinde olmalı ve tüketici lehine şeffaf şekilde sunulmalıdır.
7. Erken Ödeme ve İndirime Hak
Tüketici, kredi borcunun tamamını veya bir kısmını erken ödeyebilir. Bu durumda kredi veren, erken ödenen tutara ilişkin olarak faiz ve diğer maliyetlerde orantılı indirim yapmak zorundadır. Bu indirim, kalan vade süresine göre hesaplanır. Erken ödeme hakkı, tüketicinin finansal planlamasını daha esnek yapmasına olanak sağlar.
8. Cayma (Vazgeçme) Hakkı
Tüketici, kredi sözleşmesini imzalamış olsa dahi, 14 gün içinde hiçbir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin cayma hakkına sahiptir. Cayma hakkının kullanılması hâlinde, tüketici aldığı kredi tutarını ve o süreye kadar işlemiş olan faizi en geç 30 gün içinde geri ödemekle yükümlüdür. Cayma bildiriminin yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı yoluyla yapılması yeterlidir.
9. Gecikme ve Temerrüt Durumu
Kredi taksitlerinin zamanında ödenmemesi hâlinde tüketici temerrüde düşmüş sayılır. Bu durumda kredi veren, sözleşmeyi feshetmeden önce tüketiciye en az 30 gün süre tanıyarak yazılı olarak borcunu ödemesi yönünde uyarı yapmakla yükümlüdür. Temerrüt hâlinde yasal takip süreci başlatılabilir ve tüketiciye gecikme faizi uygulanabilir. Bu faizin oranı da önceden belirlenmiş olmalıdır.
10. Aidatsız Kredi Kartı Talep Hakkı
Krediyle birlikte sunulan kredi kartlarının aidatsız alternatifi mutlaka sunulmalıdır. Tüketici, kendisine dayatılan bir kredi kartını kabul etmek zorunda değildir ve aidatsız kart talebinde bulunabilir. 6502 sayılı Kanun’un 4. maddesinin 3. fıkrası uyarınca tüketicinin bu hakkı yasal güvence altındadır.
11. Yargı Kararlarıyla Desteklenen Haklar
- Yargıtay 13. Hukuk Dairesi: Sözleşmeden önce tüketiciye sunulmamış bilgi formuna dayanılarak yapılan tahsilat geçersizdir.
- Yargıtay 13. HD 2016/15775: Sigorta priminin alınması, ancak tüketiciye açıkça bilgi verildiği ve onay alındığı takdirde hukuka uygundur.
Bu kararlar, tüketicinin bilgilendirme ve rıza esasına dayalı olarak korunması gerektiğini ortaya koymaktadır.
Özet ve Hatırlatmalar
📌 Kredi almadan önce bilgi formunu dikkatle inceleyin ve anlamadığınız noktalar için mutlaka sorun. ❌ Zorunlu olmayan sigorta ve yan ürünleri kabul etmeyin. 🕒 14 gün içinde hiçbir gerekçe göstermeden cayma hakkınızı kullanabilirsiniz. 💡 Erken ödeme yaptığınızda, ilgili faiz ve masraflarda indirim talep etme hakkınız vardır.
Faiz indirimi nasıl olur?
Kredi sözleşmesinde yer alan ödeme planı, borcun her ay faiz ve anapara olarak nasıl taksitlendirildiğini gösterir. Vadesinden önce yapılan bir ödeme, bu planın gelecekteki faiz kısmını ortadan kaldırır. Yani, siz henüz işlememiş olan faizleri ödemek zorunda kalmazsınız. Örneğin, 36 ay vadeli bir ihtiyaç kredisini 18. ayda tamamen kapatırsanız, kalan 18 ay için hesaplanan faiz size yansıtılamaz. Bu da toplam geri ödeme tutarınızda belirgin bir düşüş sağlar.Ayrıca, krediye bağlı olarak alınmış bazı masraflar da (örneğin kredi tahsis ücreti veya sigorta primi gibi) erken ödeme nedeniyle kısmen ya da tamamen iade edilmelidir. Özellikle vade boyunca geçerliliği olan hizmetler (örneğin yıllık sigorta) varsa, kullanılmayan süreye tekabül eden kısmı iade talep edilebilir.
Bu indirim hakkı, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve Tüketici Kredisi Sözleşmeleri Yönetmeliği ile açıkça güvence altına alınmıştır. Kredi kuruluşları, tüketici bu hakkı kullandığında gerekli indirimi hesaplamak ve gerekirse iade etmek zorundadır.